| |
ATLAS WSI
| wieś: |
|
Górale |
| |
|
festyn "Górale, co gór nie mają,
serdecznie zapraszają" |
| Województwo: |
|
kujawsko-pomorskie |
| Powiat: |
|
brodnicki |
| Gmina: |
|
Jabłonowo Pomorskie |
| Link do urzędu
gminy: |
|
brak linku |
| Strona www
miejscowości: |
|
|
| Położenie: |
|
Wieś położona na skraju Pojezierza
Brodnickiego, w odległości około 7 km od miasta Jabłonowa Pomorskiego.
Przez Górale przebiega pieszy szlak turystyczny Toruń -
Radomno. |
| Opis
miejscowości: |
|
Górale to miejscowość o typie okolnicy
lokowana w XIV wieku z malowniczym, drewnianym kościółkiem. Mieszkańcy wsi
corocznie bawią się na festynie "Górale, co gór nie mają, serdecznie
zapraszają". |
| Atrakcje: |
|
Wieś Górale to prawdziwy raj dla grzybiarzy
i rybaków. Cały obszar gminy Jabłonowo Pomorskie, w tym Góral znajduje się
w granicach “Zielonych Płuc Polski” oraz w granicach Brodnickiego Parku
Krajobrazowego. Jest to obszar równiny sandrowej, którą porastają lasy
mieszane i bory bagienne. W runie borów mieszanych grzybiarze mogą
napotkać duże ilości grzybów oraz jagód. Zresztą popisową potrawą
mieszkanek Góral są pierogi z jagodami. Z kolei na miłośników wędkarstwa
czeka wytopiskowe jezioro, które jest pełne ryb. W okresie letnim
dodatkową atrakcją jest festyn pod nazwą “Górale, co gór nie mają
serdecznie zapraszają”. |
| Historia: |
|
Nazwa wsi Górale, według legendy, pochodzi
od wyrazu "gore", czyli od pożarów, które w XVII wieku miały tu miejsce.
Na podstawie źródeł historycznych Górale to wieś o typie okolnicy,
która jest najstarszym typem wsi w Polsce. Lokowana jako Grosse Leynaw
przez Krzyżaków w 1322 roku na prawie chełmińskim i wchodząca w skład dóbr
komtura brodnickiego. Podczs wojny w 1414 roku wieś poniosła straty na
2000 grzywien. Od 1560 roku wchodziła w skład starostwa brodnickiego w
powiecie chełmińskim. W 1570 roku jako Gorral oder Lienau przeszła na
własność królewską. W XVI wieku Górale uchodziły za dużą miejscowość, w
której znajdowała się karczma, krawiec, kołodziej i wyszynk gorzałki. W
1868 roku liczyła 86 budynków i 676 mieszkańców, w tym 366 katolików i 310
ewangelików. Do wsi należały Górale – Wybudowanie, położone poza wsią oraz
Smolniki, których nazwa pochodzi od tego, że wypalano tutaj smołę. W
czasach PRL -u społeczeństwo wsi Górale dla uczczenia 25-lecia istnienia
państwa postanowiło zbudować w czynie społecznym szkołę podstawową
(1968r.) Ostatecznie zakończenie prac nastąpiło w 1970 roku. Obecnie w
Góralach jest duża i ładna szkoła mieszcząca się w trzech budynkach
połączonych w jedną całość. Ostatnią częścią, dobudowaną w 1997 roku jest
sala gimnastyczna. W roku szkolnym 2009/2010 powstał w Góralach gminny
klub kolarski wspierany przez doświadczonych działaczy z Grudziądza.
Obecnie we wsi znajduje się stary drewniany kościół parafialny p.w. Św
Marcina, obok znajduje się cmentarz z nagrobkami z połowy XIX wieku. Drugi
cmentarz - ewangelicki nieczynny jest od 1945 roku. Do dziś dzieci uczą
się w Szkole Podstawowej, której główny budynek sięga początku XX wieku.
Znajduje się tu też leśniczówka z początku XX wieku oraz dwa sklepy
spożywcze. |
| Architektura: |
|
Na architekturę wsi Górale składają się
głównie budynki mieszkalne i gospodarcze, gdyż wieś ma typowo rolniczy
charakter.
Najcenniejszym zabytkiem kultury materialnej jest Kościół
p. w. Świętego Marcina Biskupa z Tours. Obecny kościół wzniesiono w
miejscu poprzedniego drewnianego w latach 1723-1724, staraniem proboszcza
lembarskiego Marcina Kozłowskiego. Odnawiany w latach 1825, 1877 i
gruntownie w 1904 r. W latach dziewięćdziesiątych XX w. dobudowano do boku
prezbiterium kolejną zakrystię oraz nad nawą od zachodu nadbudowano
kwadratową wieżyczkę zakończoną chorągiewką z datą budowy 1873. Kościół
bez wyraźnych cech stylowych, orientowany, drewniany. We wnętrzu znajduje
się późnorenesansowy ołtarz główny, pochodzący prawdopodobnie z Lembarga,
z I ćwierci XVIIw z rzeźbami śś. Piotra i Pawła, przepołowiony, z
wykorzystaną dolną częścią do ołtarza głównego, a górną do prawego ołtarza
bocznego. W polu środkowym ołtarza głównego obraz Matki Boskiej
Częstochowskiej z II połowy XIXw. Ołtarz boczny lewy barokowo-ludowy z I
połowy XIX w., z rzeźbami dwóch aniołów; granitowa kropielnica,
prawdopodobnie średniowieczna; barokowo-ludowa rzeźba św. Jerzego z II
połowy XVIIw. Organy o zewnętrznej oprawie nieromańskiej i współczesnym
jej wyposażeniu; II połowa XIXw. Złotnictwo reprezentuje gładki kielich z
1728 roku oraz monstrancja z 1899 roku.
Inne zachowane zabytki kultury
materialnej to: leśniczówka i główny budynek szkoły sięgające początku XX
wieku oraz nieczynny cmentarz ewangelicki. |
| Ludzie: |
|
Wieś Górale obecnie (stan z 2009 roku)
zamieszkuje 415 osób.
Koło Gospodyń Wiejskich w Góralach
Koła
Gospodyń Wiejskich na terenie naszej gminy powstały już w okresie
międzywojennym. W czasach PRL- u koła były integralną częścią Kółek
Rolniczych. Koło Gospodyń Wiejskich w Góralach niedawno obchodziło 50 –
lecie działalności. Pierwszą przewodniczącą była nieżyjąca już pani
Boberek. Obecnie przewodniczącą Koła Gospodyń Wiejskich w Góralach jest
pani Anna Banc a koło liczy 30 członkiń. Dzięki dużemu zaangażowaniu koło
jest wiodącą organizacją w lokalnym środowisku. Współpracuje ono z OSP i
SP w Góralach oraz z Gminno – Miejskim Domem Kultury w Jabłonowie
Pomorskim. KGW Górale jest współorganizatorem imprezy pod nazwą “Górale,
co gór nie mają serdecznie zapraszają”. Inne imprezy, w których koło brało
udział to: obchody Dni Jabłonowa, festyn z okazji “Lata z regionalną
Trójką” transmitowany przez TVP “Bydgoszcz”, Piknik Ekologiczny w
Brodnicy, konkursy kulinarne organizowane przez Dom Kultury.
[źródło:
wywiad przeprowadzony w grudniu 2009 roku z przewodniczącą KGW Górale
panią Anną Banc]
Ochotnicza Straż Pożarna w Góralach
8 marca 1909
roku ówczesny starosta brodnicki zawiązał w Góralach stowarzyszenie
“Strażak”. Był to początek powołania do życia Ochotniczej Straży Pożarnej
w Góralach, w szeregi której wcieliło się wtedy 36 osób. Utworzono również
żeński oddział “Samarytanek”, na którego czele stanęła Bożena Radzka.
Obecnie (stan z grudnia 2009 r.) OSP w Góralach liczy 22 strażaków i
dziewięcioosobową drużynę młodzieżową. W czerwcu 2009 roku uroczyście OSP
Górale obchodziło 100 – lecie powstania. Na uroczystościach
upamiętniających to wydarzenie pojawił się m.in. wiceminister MSWiA
Zbigniew Sosnowski, wiceprzewodniczący sejmiku województwa
kujawsko-pomorskiego Ryszard Bober, wiceprezes zarządu oddziału
wojewódzkiego Związku OSP RP Bożesław Tafelski. Były władze samorządowe,
radni oraz strażacy z jednostek z terenu gminy i mieszkańcy wsi. Obchody
rozpoczęły się procesją z miejscowego kościoła - prowadzoną przez
orkiestrę dętą z Lubawy - na plac przed remizą, gdzie w intencji strażaków
mszę świętą odprawił miejscowy proboszcz ks. Marek Górski oraz ks. Marcin
Labuhn, proboszcz z sąsiedniej parafii. Poświęcono nowy sztandar, do
którego pamiątkowe gwoździe przybijali fundatorzy dokonując
okolicznościowych zapisów w kronice OSP. Historia OSP Górale ściśle
związana jest z losami wsi. Strażacy dają dobry przykład i pożyteczne
zajęcie młodzieży, wykazują chęć niesienia pomocy w licznych akcjach
pożarniczych i pracach społecznych, między innymi przy budowie Wiejskiego
Domu Kultury, szkoły podstawowej czy obecnej remizy. Zapraszam do
wysłuchania nagrania audio – wywiadu przeprowadzonego w grudniu 2009 roku
z prezesem OSP w Góralach panem Pawłem Szczawińskim.
Parafia p.w. św.
Marcina w Góralach
Parafia Górale obejmuje trzy wioski: Górale,
Gorzechówko, Buk Góralski i liczy 791 osób. Obecnie proboszczem parafii od
15 września 2007 roku jest ksiądz Marek Górski. Ksiądz pochodzi z miasta
Grudziądza a obecna parafia jest pierwszą, w której pełni funkcję
proboszcza. Wcześniej pełnił funkcję wikariusza w miejscowościach: Papowo
Biskupie, Toruń, Nowe Miasto Lubawskie i Iława. W parafii Górale działają
takie organizacje katolickie jak: koło Żywego Różańca, Katolickie
Stowarzyszenie Młodzieży, Akcja Katolicka, Zespół Charytatywny, Rada
Duszpasterska. Niestety młodzież coraz mniej angażuje się w życie parafii.
Ostatnim jej sukcesem było wystawienie na Wielkanoc sztuki “Męka Pańska”
oraz jasełek na Wigilię.
[źródło: wywiad przeprowadzony w grudniu 2009
roku z proboszczem parafii p.w. św. Marcina w Góralach księdzem Markiem
Górskim] |
| Z czym do
gości: |
|
Nazwa: Sklep
spożywczo-przemysłowy
Działalność: handel artykułami spożywczymi i podstawowymi
materiałami przemysłowymi
Czynne w godzinach: poniedziałek -
niedziela
Adres pocztowy: 87 - 330 Jabłonowo Pomorskie, Górale
83
Telefon: 564980532 |
| Mapa: |
|
N53°23'02,7'' E19°14'42,2'' |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
| |
|
|
Jesteś tu: Strona główna-ATLAS WSI-Górale
wstecz: Buk Pomorski dalej: Jabłonowo Zamek
|
